Ekonomie: ʼn landbou-oorsig

GWK se landbou-ekonomiese afdeling hou die tendense in die onlangse geskiedenis en nabye toekoms dop sodat ons produsente ingeligte besluite kan neem.

Graannuus

Warm en droë weer in somergraanproduksie gebiede het gelei tot swakker as beplande opbrengste. Tabel 1 toon die prysbewegings in die graanmarkte.

Prysbewegings in graanmarkte (Graan, 2024)

In April het die Suid-Afrikaanse Graaninligtingsentrum (SAGIS) die vierde oesskatting vir somergewasse gepubliseer. Die inligting lyk meer positief as wat in die seisoen vroeër verwag is (https://www.sagis.org.za/cec_reports_2024.html, 2024). Daar was in ʼn stadium, tydens erge vogstremming-tye, kommer of Suid-Afrikaanse mielieboere die binnelandse vraag sal kan bevredig. Volgens GraanSA (GraanSA, 2024) is die totale binnelandse verbruik van mielies 11,913 miljoen ton, wat beteken dat daar gelukkig nog oorskotmielies sal wees vir uitvoer ook.

Grafiek 1: Prysbewegings in graanmarkte

Die totale mielieproduksie word geskat op 13,31 miljoen ton, wat bo die gemiddeld van 2010 af is van 13,10 miljoen ton.

El Niño het wel ʼn beduiende negatiewe invloed op opbrengste gehad en produksievooruitskattings is af met 1,050 miljoen ton vanaf Februarie.

Wêreldnuus

Oliepryse bly onder druk weens swak-verwagte vraag omdat rentekoerse hoog bly. Die Federale Reserwebank van die VSA se goewerneur, Christopher Waller, het daarop klem gelê dat hulle eers rentekoerse afwaarts sal aanpas indien hulle goeie inflasiesyfers het vir sewe opeenvolgende maande en hulle sien geen risiko vir die Amerikaanse ekonomie indien die rentekoers bly waar dit is vir die volgende drie tot vier jaar nie. Dit is belangrike inligting vir Suid-Afrika, want die Suid-Afrikaanse Reserwebank gebruik rentekoerse om inflasie te bekamp; staatseffekte moet aantreklik bly vir buitelandse beleggers en indien die VSA hulle rentekoerse lig, oorweeg beleggers om daar te belê omdat dit ʼn minder riskante mark as Suid-Afrika is. Dus, as VSA se rentekoerse hoog bly, is die waarskynlikheid dat ons rentekoerse ook hoog sal bly. (Solomon, 2024)

Grafiek 2 illustreer die rentekoerse van die VSA, Verenigde Koninkryk, Euro-sone en Suid-Afrika. Daar kan duidelik gesien word hoe koerse saam beweeg het, skerp afwaarts tydens die pandemie-tydperk en vandaar opeenvolgende stygings as gevolg van weghol-inflasie. (TradingEconomics, 2024)

Plaaslike nuus

Die Suid-Afrikaanse landbousektor se uitvoere het uitstekend presteer in kwartaal 1 van 2024, met die handelsurplus (uitvoere-invoere) wat 20% beter is jaar-op-jaar. Dit is ook terwyl daar nog baie faktore is wat die uitvoere kniehalter, soos beurtkrag, swak spoorvervoer en probleme by hawens. 42% van ons uitvoere gaan na ander Afrika-lande en 22% gaan na die Europese Unie. Ons grootste handelsvennote vir die kwartaal was Nederland, die Verenigde Koninkryk (waarheen vrugte hoofsaaklik uitgevoer was), gevolg deur ons buurlande Zimbabwe, Botswana, Namibië en Mosambiek, waarna ons hoofsaaklik graan uitvoer. (Sihlobo, 2024) (TradeMap, 2024)

Voedsel-inflasie vir April 2024 was 4,7%, dit is af vanaf 5,1% in Maart 2024. Dit is goeie nuus vir Jan Alleman, want dit beteken die koers waarteen kospryse styg, verswak. Dit is ook baie naby aan die middelpunt van die band van 3 tot 6% waar die Reserwebank pryse wil hê. Gewone Verbruikersprys-inflasie (VPI) styg ook stadiger, teen ʼn koers van 5,2% in April teenoor 5,3% in Maart (Grafiek 3).

Grafiek 3 (Suid-Afrika, 2024)

Droogtestremming het beslis in Suid-Afrika ʼn rol gespeel in oesopbrengste met somergrane. Dié tabel vergelyk gemiddelde opbrengs van mielies per provinsie van 2023 teenoor 2024. Alle provinsies het swakker per hektaar gestroop, behalwe mielieprodusente in KwaZulu-Natal. (CEC, 2024)